Geplaatst op 16/10/2014 in Een betere werking van de democratie, Kieswet: de toewijzing van de kopstemmen en de lijst van opvolgers afschaffen.

Op 25 mei 2014 werd aan 49 kandidaten bij de verkiezingen een zetel in het parlement ontzegd, terwijl een lijstgenoot met minder voorkeurstemmen wél werd verkozen. Dat is 10% van alle verkozenen. Hier rijst een probleem van machtsevenwicht tussen de bevolking en de partijvoorzitters. Uit een peiling blijkt dat 80% van de Belgische bevolking de toewijzing van de kopstemmen wil afschaffen.

Zou het niet beter zijn de macht te verdelen tussen de partijvoorzitters en de kiezers? Laat de partijleiding beslissen wie er op de kieslijsten komt: dat is een zeer belangrijk werk, waarvoor die leiding het best geplaatst is. Het is meer bepaald haar verantwoordelijkheid dat er op de lijsten enkel goede kandidaten komen, die echt op hun plaats zullen zijn, indien ze verkozen worden. Het is beter kortere maar betrouwbare lijsten te hebben!

Als de kiezers daarna door hun voorkeurstemmen niet kunnen bepalen wie er echt verkozen wordt, wat schiet er dan over van de zogezegde democratie?

Tegenwoordig leven wij onder een hybridisch stelsel, waarbij de kopstemmen voor de helft worden toegewezen aan de eerste kandidaten op de lijst. Zoals uit de tabel blijkt, werd aan 49 kandidaten of opvolgers een zetel in het parlement ontzegd, terwijl een lijstgenoot met minder voorkeurstemmen wél werd verkozen (omdat hij een betere plaats op de lijst had). Dat is 10% van alle verkozenen.

Het gaat om volgende kandidaten:

CD&V: Steven Van Ackere, Mia De Schamphelaere , Kurt Vanryckeghem

cdH: Jean Denis Lejeune, René Collin, Geneviève Lazaron, Mathilde Van Dorpe

Ecolo: Annalissa Gadaleta, Emily Hoyos

Groen: Freya Piryns, Vera Larock

MR : Serge Kubla, Caroline Taquin, Luc Gennart, Richard Fournaux, Nicolas Janssen, Benoît Thans, Daniel Stoffels, Geoffroy Coomans de Brachêne, Nathalie Gilson

N-VA : Marc Descheemaecker, Veerle Baeyens, Pol Van den Driessche, Frieda Brepoels, Luc Deconinck, Vera Celis, Huub Broers, Joeri De Maertelaere, Veerle Geerinckx

Open VLD :Tania De Jonge, Caroline De Padt, Irina De Knop, Eva Vanhengel

PS : Yvan Mayeur, Olivier Henry, Christophe Lacroix, Maurice Dehu, Mauro Lenzini, Pierre Tachenion, Virginie Gonzalez, Ludivine Dedonder, Mohamed Jabour, Halis Kokten

sp.a: Fauzaya Talhaoui, Ahmed Koç, Louis Tobback, Mustafa Aytar, Fatima Lamarti, Philippe De Coene.

Wij vragen niet dat de kopstemmen zouden worden afgeschaft, maar wel dat ze niet meer automatisch zouden worden toegewezen.

En wat de opvolgerslijsten betreft: wanneer gaan die worden afgeschaft? Wanneer er een kandidaat moet worden vervangen, waarom neemt men dan niet de volgende met de meeste voorkeurstemmen?

Wanneer er een vervanging moet gebeuren, gaat volgens de huidige wet de opvolger vóór alle niet-verkozen eerstgeplaatste kandidaten, ook al heeft een niet-verkozene tienmaal meer voorkeurstemmen. Welke democratische legitimiteit heeft die archaïsche regel?

Omgekeerd kan een plaatsvervanger een massa voorkeurstemmen halen, die hem echter tot niets zullen dienen zolang er niemand van de kandidaten van zijn lijst en uit zijn kiesomschrijving moet worden vervangen.

In het kader van de Kieswijzer heeft ‘WijBurgers’ in april aan de verkiezingskandidaten gevraagd wat zij dachten over volgende zin: “Enkel wie de meeste voorkeurstemmen heeft gehaald, mag verkozen zijn, ongeacht zijn plaats op de kieslijst”. 1382 kandidaten hebben daarop geantwoord, met volgend resultaat:

Als Minister van Binnenlandse Zaken kon mevrouw Joëlle Milquet het initiatief nemen om het kieswetboek te veranderen. De meeste verkiezingskandidaten zijn voorstander van die afschaffing. Zelf behoort zij tot degenen die “veeleer akkoord” gaan en legt daarbij uit dat: “Het cdH voorstelt de kopstem af te schaffen voor alle verkiezingen, met inbegrip van de gemeentelijke, en ook om de opvolgerslijst af te schaffen, om de kiezers meer macht te geven.”

Op 13 juni 2014 kreeg ‘WijBurgers’ volgende uitleg van mevr. Milquet:

De kwestie van het afschaffen van de kopstem stond niet in het regeerakkoord van 1 december 2011. Dat akkoord voorzag echter in het volgende: De essentiële autonomie van de deelstaten voor wat betreft de verkiezing van hun parlement zal worden uitgebreid tot de regels betreffende de samenstelling, de opvolgers, het invoeren van een gewestelijke kieskring en het toewijzen van de kopstemmen.

Voor wat de gewestparlementen betreft, geeft de 6e Staatshervorming (de wet van 19 juli 2012 en die van 6 januari 2014) de gewestelijke overheid dus het recht om ter zake eventueel initiatieven te nemen.

Mocht de burger van haar kant geen wetgevend initiatief verwachten? Kan de minister niets ondernemen, indien dat niet in het regeringsprogramma staat?

In mei 2014 hebben de Kieswijzer-gebruikers op dezelfde vraag het volgende geantwoord: “Bij verkiezingen moeten de zetels die elke lijst behaalt, uitsluitend worden toegekend aan de kandidaten met de meeste voorkeurstemmen”. Na weging van de steekproef van 26.540 respondenten, kan volgende grafiek worden beschouwd als een getrouwe weergave van de mening van de Belgische bevolking: 80% van de bevolking is er voorstander van!

Bovendien vindt 33% van de respondenten (ruwe steekproef) de kwestie “heel belangrijk”, terwijl 19% ze “weinig belangrijk” vindt voor de verkiezing van de kandidaten.

Die cijfers dienen te worden vergeleken met de maximumwaarden: 49% voor de belangrijkste kwestie en 44% voor de onbelangrijkste kwestie.

‘WijBurgers’ heeft de steun van zijn leden nodig om actief campagne te voeren tijdens heel de nieuwe legislatuur. ‘WijBurgers’ zoekt 18.450 euro om de 9 geplande acties te voeren. Uw bijdrage kunt u storten op deze rekening.