Geplaatst op 16/12/2017 in Een betere werking van de democratie, Non classé @nl.

De gemeenten bestrijden als eerste radicalisering, zij bestraffen onbetamelijk gedrag en pakken de diefstal aan van auto’s, fietsen enz. De gemeentebesturen beschikken daarvoor over een heus apparaat, dat verder reikt dan de politie. Focus op repressie of preventie? Dat is vaak het dilemma waar lokale verkozenen voor staan.

Gemeentelijke administratieve sancties (GAS)

Op grond van de wet betreffende de gemeentelijke administratieve sancties kunnen gemeenteambtenaren sancties opleggen voor overlast of kleine misdaad. Lokale mandatarissen maken de wet niet, maar kunnen besluiten er geen gebruik van te maken. Burgers zijn betrokken in die keuze. Tegenstanders van die wet willen de scheiding der machten tussen de uitvoerende en de rechterlijke macht behouden. Voorstanders van de wet willen voorkomen dat de rechterlijke macht wordt gehinderd door “futiliteiten”. Door de procedure te compliceren, wordt ze traag en duur voor de belastingbetaler. Dat ontmoedigt de overheid om misdaden te bestraffen. Verhoging van de straffen, met name boetes, kan burgers ervan weerhouden dergelijke overlast te plegen.

Op vergelijkbare wijze, maar over een ander onderwerp, wordt ook het debat aangesneden over de leeftijd waarop gemeenten hun burgers kunnen bestraffen die zich schuldig hebben gemaakt aan een vergrijp. Op 24 juni 2013 nam Joëlle Milquet, toenmalig minister van Binnenlandse Zaken, de wet betreffende de gemeentelijke administratieve sancties aan die de gemeentelijke autoriteiten machtigt om jongeren die de volle leeftijd van 14 jaar hebben bereikt administratief te straffen (tegen 16 jaar voordien).[1] De gemeente zal echter eerst de jeugdinstanties of -organen moeten raadplegen alvorens een sanctie op te leggen en zal ook contact moeten opnemen met de ouders of voogden van de jongere. Het debat over het nut van een dergelijke hervorming wordt tot op vandaag gevoerd, waarbij sommigen beweren dat 14 jaar veel te jong is om administratief te worden bestraft. Deze wet, die uit de voormalige regering-Di Rupo is voortgekomen, wordt nu gesteund door de MR. Die partij wil in haar nieuwe programma voor de gemeenteraadsverkiezingen het gebruik van sancties tegen 14-jarigen veralgemenen, met maatregelen die aangepast zijn aan de leeftijd en de specifieke situatie van de dader.[2]

Alternatieve straffen

Nog steeds in verband met de GAS rijst de vraag betreffende de straffen. Moet er meer gebruik worden gemaakt van taakstraffen, ook wel gemeenschapsdienst genoemd? Wanneer een gemeente een GAS oplegt, moet de veroordeelde persoon een boete betalen en kan het hem verboden worden zich naar een bepaalde plaats in de gemeente te begeven.[3] Het debat over het belang om die mensen werken van algemeen nut op te leggen, is nu gaande. In plaats van de administratieve boete heeft de wet van 24 juni 2013 betreffende de gemeentelijke adminisratieve sancties gemeenten toegestaan om personen, die zich schuldig hebben gemaakt aan een overtreding, voor te stellen vrijwillig te kiezen voor het verlenen van gemeenschapsdienst, die bestaat uit een opleiding of een werkzaamheid van algemeen nut.[4]

Avondklok

Gemeenten mogen ook een avondklok gebruiken als zij dat nodig achten. Hoewel er in sommige gevallen geen kritiek is op het gebruik ervan, wordt een avondklok voor jongeren soms sterk aangevochten. Een veelgehoorde kritiek is dat zulke avondklok jongeren stigmatiseert, waardoor delinquenten met probleemloze jongeren worden geassocieerd. Het officiële jongerenorgaan in de Franse gemeenschap stelt: “Dit soort maatregelen is geen valide reactie op de opbouw van onze samenleving: ze is anti-pedagogisch, ongepast, contraproductief en creëert een klimaat van angst en onnodige spanning“.[5]

Straathoekwerkers

Of het nu voor jongeren of volwassenen is, preventie, dialoog en overleg tussen verschillende maatschappelijke groepen zijn ontwikkelingen die gemeenten in overweging moeten nemen. Daarom huren sommige gemeenten straathoekwerkers in, niet te verwarren met vredesbewaarders. De eerstgenoemden zijn er om sociale banden binnen de gemeente te bevorderen. Ze zijn ter plaatse aanwezig om de bewoners te helpen, voor te lichten en oplossingen te bieden. Een vredesbewaarder is op straat aanwezig om slecht gedrag te ontmoedigen. Zijn optreden bevordert de openbare veiligheid, maar de straathoekwerker vermindert het risico op problemen door de wederzijdse mededeling in de gemeente te bevorderen.

Het nadeel is dat dat de kosten voor de gemeente verhoogt. Het vereist opleiding, organisatie … en er is nog steeds een risico op overlapping tussen het werk dat beide ambtenaren leveren. De gemeente moet de optie ‘straathoekwerker’ afwegen tegen een gestructureerde samenwerking met burgerinitiatieven. De gemeente kan bijvoorbeeld periodiek oproepen tot het indienen van projecten om de beste vervolgens te selecteren en te subsidiëren. Maatschappelijke organisaties hebben het vermogen om vrijwilligers te mobiliseren. Daardoor kunnen ze meer resultaat boeken met minder kosten voor de gemeente.

Fietsendiefstal

Vooral in Vlaanderen, waar tien keer zoveel fietsen worden gestolen als in Wallonië, komt fietsendiefstal het vaakst voor. Het is moeilijk om een precies cijfer te geven over het aantal diefstallen, aangezien naar schatting maar 28 % van de slachtoffers de diefstal meldt. Er zijn echter wel meer dan 30.000 klachten per jaar. Er zijn al verschillende maatregelen genomen om dat probleem aan te pakken. Een eerste voorbeeld in de Franse gemeenschap is Bicycode, waarbij de fiets van een specifieke markering wordt voorzien. Zo wordt het gemakkelijker om de fiets terug te vinden wanneer hij wordt gestolen en kan de eigenaar bewijzen dat het zijn fiets is.[6]

Op gemeentelijk niveau lijkt er weinig gedaan te zijn. In Brussel is een depot voor gestolen fietsen opgericht. Elke gevonden fiets kan gedurende drie maanden teruggevraagd worden. Na die periode wordt hij eigendom van de gemeente.[7] Lokfietsen voorzien van gps werden in de hoofdstad geplaatst om dieven in de val te lokken. Volgens een studie van de Universiteit van Tilburg, waarbij een dergelijk systeem in andere gemeenten werd geplaatst, is het aantal gemelde fietsendiefstallen met meer dan 40 % gedaald.

Radicalisering

Gemeenten staan als autoriteit het dichtst bij de contactpunten voor radicalisering en zijn daarom het best geplaatst om de achterliggende oorzaak van het probleem aan te pakken. Zij kunnen bijvoorbeeld onderzoek van de reële verblijfplaats laten uitvoeren om na te gaan of een persoon nog steeds in zijn officiële woonplaats verblijft. Zo niet, dan kunnen zij de ambtshalve verwijdering van burgers uit bevolkingsregisters gelasten, waardoor hun politieke en sociale rechten worden beperkt.

Een gemeente die vooruitloopt om het fenomeen onder controle te krijgen, is Moeskroen. In de afgelopen jaren hebben de lokale overheden een plan (Fréro’s genaamd, voor formation, réseau, échange, radicalisme, orientation en solidarité of opleiding, netwerk, uitwisseling, radicalisme, oriëntatie en solidariteit) opgesteld om radicalisering  te bestreiden. Het bestaat uit drie actiepunten. Het eerste punt bestaat erin het debat aan te wakkeren tussen professionals en jongeren, met name door scholen uit te nodigen om het toneelstuk Jihad te bekijken, gevolgd door een conferentiedebat. Het tweede punt betreft de opleiding van gemeentepersoneel en het derde punt betreft de samenwerking tussen naburige steden.

Bovendien riepen verscheidene gemeenten begin dit jaar op tot meer uitwisseling van informatie vanuit hogere bestuursniveaus. Zo moest Ivan Mayeur, toenmalige burgemeester van Brussel, op 31 december 2015 het vuurwerk annuleren zonder enige uitleg van de federale overheid, wat tot onnodige spanningen tussen de overheidsniveaus kan leiden.

Jonathan Jacquemart, 16 december 2017

[1] Wet betreffende de gemeentelijke administratieve sancties van 24 juni 2013, hoofdstuk 2.

[2] MR, « Elections locales 2018: programme général », p. 26.

[3] Wet betreffende de gemeentelijke administratieve sancties van 24 juni 2013, titel III.

[4] Wet betreffende de gemeentelijke administratieve sancties van 24 juni 2013, art. 10.

[5] CONSEIL DE LA JEUNESSE, Couvre-feu à Andenne, les jeunes encore victimes ! [online], http://www.conseildelajeunesse.be/couvre-feu-a-andenne-les-jeunes-encore-victimes/ (geraadpleegd op 26-10-2017).

[6] BICYCODE, La FUB [online], https://www.bicycode.org/infos.rub-1/la-fub.rub-4/ (geraadpleegd op 16-12-17).

[7] Gevonden fietsen, http://www.gevondenfietsen.be/brussel/gevonden-fietsen-4  (geraadpleegd op 1/3/2018).