Geplaatst op 30/04/2020 in Non classé @nl.

We zijn getuige van een stortvloed van fake news en ‘emotionele’ uitspraken. Te veel burgers vormen een oordeel op basis van vertekende informatie. Hoe zit het met samenzweringstheorieën? Maturiteit staat haaks op meningen die worden beïnvloed door misleidende boodschappen, angst, emoties, kuddegedrag en kortetermijndenken. Zonder (burger)volwassenheid is democratie gevaarlijk. Degenen die, net als wij, nog in de deugden van de democratie geloven, hopen dat de bevolking door de huidige crisis tot volle wasdom zal komen.

Fake news

Een crisis, zoals die van COVID-19, veroorzaakt angst[1], een besef van urgentie, nieuwsgierigheid. Geen wonder dat de cynici deze gelegenheid aangrijpen om hun propaganda te intensiveren. Onjuist nieuws (fake news) heeft meer impact dan normaal. Volgens de Veiligheid van de Staat[2], “gebruiken groepen, al dan niet geleid door buitenlandse trollen, desinformatiecampagnes om hun invloed uit te breiden. Zoveel mogelijk verkeerde informatie over COVID-19 wordt via sociale media verspreid in een poging om bepaalde groepen van de bevolking tegen elkaar op te zetten.” Typische voorbeelden zijn Russische propaganda-acties, waarbij internationale vergelijkingen worden gemaakt om de superioriteit van de Russische regering aan te tonen. Een ander voorbeeld is de insinuatie dat de gezondheidscrisis zou worden versterkt door de immigratie, enz.

Verantwoordelijkheidsgevoel

Verantwoordelijkheidsgevoel houdt in dat men de gevolgen van zijn beslissingen en fouten op zich moet nemen. Het betekent dat we voorzichtiger te werk gaan, twee keer nadenken voordat we een oordeel vellen. Op burgerniveau is er een grotere volwassenheid onder de Zwitsers. Zij nemen rechtstreeks deel aan belangrijke beslissingen. Ze kunnen zich niet verschuilen achter kritiek van de machthebbers om eventuele politieke tegenslagen te verklaren.

Zwitsers model

Een videoclip[3] van de Zwitserse tv geeft vijf redenen waarom Zwitserland beter in staat is om de crisis doeltreffend aan te pakken. (1) Ten eerste hebben de Zwitsers meer vertrouwen in hun regering (75 % in Zwitserland, tegenover 42 % als internationaal gemiddelde). (2) De Zwitsers hebben (gemiddeld) een groter gevoel van burgerzin, een solidaire instelling en een gevoel van samenhang. Zij zijn dus niet volledig afhankelijk van controle om zich te kunnen houden aan de maatregelen die door de overheid worden opgelegd. (3) In de politiek wordt de logica van de oppositie vervangen door die van de samenwerking. (4) De traditie van consensus wordt versterkt door het feit dat alle belangrijke partijen in de regering vertegenwoordigd zijn. Dit genereert pragmatische beslissingen. (5) De overheidsschuld in Zwitserland bedraagt 30 % van het bbp, tegenover een gemiddelde van 80 % in de Europese Unie en 100 % in België. Zwitserland heeft dus een uitstekende manoeuvreerruimte om de economische activiteit in tijden van crisis te ondersteunen.

De kunst van het oordelen

We weten allemaal dat om een evenwichtige mening te vormen, er “naar beide kanten van het verhaal moet worden geluisterd”. Hoe vaak spreken we een luidkeels oordeel uit op basis van één enkele bron met bevooroordeelde informatie? Ik glimlach, met een beetje medelijden, wanneer een abonnee me vertelt dat hij of zij zich afmeldt voor de nieuwsbrief van WijBurgers omdat hij of zij het oneens is met onze analyses. Als hij of zij kon bewijzen dat we leugens verspreidden, zou ik me meer zorgen maken.

Omdat ik niet alle elementen in handen heb, kan ik niet inschatten of de quarantaine zo lang nodig was. Als ik zie dat de regering de (verlenging van de) quarantaine besluit, zonder een economische balans voor te leggen, ben ik bezorgd. Het is ‘eenvoudiger’ om de kosten van de quarantainemaatregelen te berekenen dan een inschatting te maken van het aantal geredde levens.[4]  Voor goed bestuur is een plafond nodig voor de uitgaven per gered leven.  Ik zou geruster zijn als ik las hoe de regering die afweging maakte. Een goede beslissing omvat alle parameters, of in ieder geval de belangrijkste factoren.

Hoe zit het met samenzweringstheorieën?

Aan mensen die vrijwel apocalyptische analyses leveren, is geen gebrek.[5] Enerzijds is het gemakkelijk te beschuldigen: big finance, Bill Gates, de vaccinproducenten, beginnende dictators, enz. Aan de andere kant zijn hoge criminaliteit, het cynisme van sommige heersers, corruptie, de concentratie van rijkdom in de handen van een elite feiten waar we mee leven en die we niet moeten bagatelliseren. WeCitizens heeft niet de middelen om de ene of de andere ‘samenzweringstheorie’ te valideren. We raden u aan om voorzichtig te zijn. Door deze theorieën worden we in ieder geval aangemoedigd om onze ogen open te houden.

De wereld is erg complex. Het is moeilijk voor één (groep van) actoren om het heft in handen te nemen. Aan de andere kant kunnen er wel allianties ontstaan tussen zeer verschillende, zelfs tegengestelde actoren, maar zij vinden een gemeenschappelijk belang in een uitzonderlijke situatie. Het is niet uitgesloten dat één persoon de crisis heeft veroorzaakt door het bewust verspreiden van het virus (er bestaan genoeg cynische mensen die dagelijks allerlei computervirussen verspreiden op het web). Het blijft evenwel zeer moeilijk om de mogelijke crimineel op te sporen en zijn of haar schuld te bewijzen.

Als u uw huis onbeveiligd achterlaat, klaag dan niet (te hard) over beroving. Als elke huiseigenaar in het land met gesloten ogen zou vertrouwen op de diensten van één enkel bewakingsagentschap, hoe groot is dan de kans dat dat agentschap door de maffia wordt geïnfiltreerd? Als dat ‘agentschap’ een overheidsinstantie zou zijn, zou er dan geen risico op infiltratie of neutralisatie bestaan?

Met die redenering zijn wij van mening dat het toezicht door meerdere instanties tegelijk moet worden uitgevoerd en dat er ten minste één niet-publieke instantie moet zijn: één (of meer) burgerplatforms die als waarnemingspost voor het openbaar bestuur fungeren. Teneinde hun rol op het gebied van onderzoek en bewustmaking van het publiek te kunnen vervullen, moeten die platforms over aanzienlijke middelen beschikken. Hoeveel zijn de burgers evenwel bereid te betalen voor zo’n waarnemingspost?

De zwakte van de burgers, die weinig in staat zijn om financiëel bij te dragen voor hun eigen verdediging, doet ons het ergste vrezen. De kracht van de samenzweerders is evenredig met de zwakte van hun doelwit: de mensenmassa. We zullen daarom later op dit onderwerp terugkomen. De roeping van WijBurgers is om een observatorium van het openbaar bestuur te zijn. We vorderen naargelang de financiële of andere steun die we van de bevolking krijgen.

Moeten we de burgers macht geven?

Als we in België in een echte democratie waren, waar de burgers inspraak hadden in de besluitvorming, hoe zou dat dan zijn? Veel mensen zijn op hun hoede voor het beoordelingsvermogen van de burgers. (Daarmee is het niet bewezen dat de politieke klasse het goed doet). Er zijn inderdaad aanwijzingen voor een gebrek aan maturiteit bij de gemiddelde burger. We zitten in een vicieuze cirkel. Zolang de burger niets te zeggen heeft, heeft hij weinig motivatie om de politiek te volgen. Het gebrek aan politieke volwassenheid verandert de bevolking in een gemakkelijk te manipuleren massa. Demagogische boodschappen dringen aan op groepsbelangen op korte termijn, zonder een globale visie, zonder zich te bekommeren om het algemeen belang op lange termijn.

Oefening baart kunst. De bevolking wordt pas opgevoed als we ze verantwoordelijkheden geven. Met verantwoordelijkheid bedoel ik meer dan het betalen van belastingen! Het gaat erom dat mensen een deliberatieve macht krijgen: referendum, het uitbrengen van een beslissende voorkeurstem bij verkiezingen enz.

Moet het optreden van de regering worden goedgekeurd?

We zijn het in ieder geval eens met de uitspraak van minister Geens dat het een beetje vroeg was om een (parlementaire) onderzoekscommissie in te stellen voor het beheer van de crisis. In dit stadium kunnen de burgers een bijdrage leveren aan het debat. Wij denken dat een gebrek aan beslissingskracht over het algemeen nog slechter is dan een middelmatige regering. Wij zijn dan ook voorstander van een sterke regering met voldoende macht om haar beleid tot het einde toe uit te voeren.

Dan komt het moment van de evaluatie van het beleid, en de publieke sanctie. In onze particratie zie ik politici aan de kant gezet (door hun partij) vanwege hun gebrek aan volgzaamheid tegenover de top van de partij. Ik zie weinig bestuurders aan de kant staan vanwege hun wanbeleid. Als het volk er niet voor zorgt, kun je immers nauwelijks aan de machthebbers vragen om harakiri te plegen.

Jean-Paul Pinon, 25 april 2020.

[1]   Zie ons artikel https://www.wecitizens.be/nl/coronavirus-angst-overwinnen/

[2]   Publicatie van 21 april 2020, https://www.vsse.be/nl/het-verborgen-gevaar-achter-covid-19

[3]  4′ videoboodschap van de Duitstalige openbare televisie, in het Duits met Engelse ondertiteling: https://www.swissinfo.ch/eng/politics—pandemic_how-swiss-democracy-helps-in-the-fight-against-coronavirus/45673478

[4] We hebben dat in oktober 2017 uitgelegd in ons artikel over de economische waarde van een leven:

https://www.wecitizens.be/nieuwsbrief/N019-economische_waarde_van_een_leven.pdf . Het idee wordt opgepikt door Trends Tendance op 09/04/2020: https://trends.levif.be/economie/politique-economique/coronavirus-trois-millions-d-euros-c-est-le-prix-de-votre-vie/article-normal-1274951.html  

[5] Zonder dat dit een instemming vormt, vermelden wij hier: Jean-Jacques Crèvecoeur, David Icke, l’Agence Kairos, etc.