Geplaatst op 31/05/2017 in geen categorie, Non classé @nl, Referendum op volksinitiatief.

Politici zijn er om de belangen van de burger te behartigen. Er bestaan echter conflicten tussen de belangen van de burger, en de persoonlijke en collectieve belangen van de machtvoerders. Om deze conflictsituatie weg te werken, streeft Democratie.Nu voor de invoering van directe democratie. De meest voor de hand liggende vorm is de volksraadpleging. Maar Democratie.Nu wil een meer verregaande politieke omwenteling, inclusief een parlement met gelote burgers, en de rechtstreekse verkiezing van de uitvoerende macht. Wij mochten projectleider David Joëts interviewen.
 

Mijnheer Joëts, welke problemen wilt Democratie.Nu verhelpen?

Momenteel leven wij in een indirecte vertegenwoordigende ‘democratie’ met bitter weinig inspraakmogelijkheden voor de burgers. Wij leven niet – in tegenstelling van wat men doorgaans beweert – in een democratie, maar in een particratie.
 

Zestig jaar geleden was de burger veilig ingebed in de maatschappelijke zuilen. Hij dacht over de meeste zaken min of meer hetzelfde als zijn zuilgenoten. Op alle gebieden beschikte deze zuil over massaorganisaties die de individuele burger inbonden en het gezamenlijke groepsstandpunt uitdroegen, van vakbonden en kerken tot media en politieke partijen. De burger had vertrouwen in deze organisaties en voelde zich door hen vertegenwoordigd. Hij had weinig behoefte om zijn oordeel individueel te ontwikkelen.

Vanaf de jaren ’60 veranderde dit. Sindsdien zijn mensen zich in de eerste plaats als individu gaan ervaren en niet meer als groepswezen. Men heeft behoefte om zelf op individuele gronden standpunten over van alles en nog wat in te nemen, los van de ideologische, aan de voormalige zuilen gebonden sjablonen. Bovendien ervaren burgers het in toenemende mate als onvoldoende om hun stem af te geven aan volksvertegenwoordigers en zelf vier jaar lang niet mee te mogen praten. Men wil zelf meebeslissen.

Deze situatie vraagt om nieuwe politieke structuren, om een nieuwe invulling van het begrip democratie. In feite komt het erop aan om serieus werk te maken van de gelijkheid die het basisprincipe is voor het politieke en rechtsleven.

Wat is de visie van Democratie.Nu ?

Het oprichten van een nieuwe partij is voor Democratie.Nu géén oplossing, want ‘het systeem’ op zich is problematisch.

Zolang het volk niet zélf voor of tegen concrete wetten en wetsvoorstellen kan stemmen – zolang het volk niet over een wetgevende bevoegdheid beschikt en zolang er geen volkssoevereiniteit is – verandert er wezenlijk weinig. We vechten dan tegen de gevolgen en de symptomen; niet tegen de oorzaak.

Dit is ontnuchterend: mensen gaan met de beste bedoelingen de straat op en betogen tegen climate change, het gevoerde asielbeleid of tegen de aankoop van gevechtsvliegtuigen.

Hierdoor worden mensen evenwel afgeleid van het échte probleem en versplintert het maatschappelijke verzet. Alles begint met besef van gebrek aan democratie.

Ligt dé sleutel tot het oplossen van vrijwel alle maatschappelijke problemen nu nét niet in de invoering van de volkssoevereiniteit?

Misschien even dieper ingaan op het begrip volkssoevereiniteit ?

Democratie betekent letterlijk ‘volksheerschappij’. In een democratie wordt geen autoriteit boven de bevolking erkend; het volk is soeverein. De wetten hebben in een democratie autoriteit omdat degenen die de wetten moeten gehoorzamen, deze wetten op één of andere manier hebben goedgekeurd. Dit is door de Franse filosoof Rousseau verwoord als het ‘sociaal contract’: wetten zijn legitiem omdat het vrije afspraken zijn tussen gelijkwaardige en mondige burgers, die samen de rechtsgemeenschap vormen.

In een representatief stelsel als het onze is de volkssoevereiniteit echter niet gewaarborgd. Burgers kunnen niet anders dan eens in de vier jaar hun medebeslissingsrecht afdragen aan een klein groepje volksvertegenwoordigers, die vervolgens een monopolie op het beslissingsrecht hebben. Hierdoor kunnen structureel wetten tot stand komen die niet door de meerderheid gedragen worden. De bevolking kan weliswaar de verkozenen bij een volgende stembeurt niet herkiezen, maar ze kan met geen wettig middel voorkomen dat er besluiten worden genomen die de meerderheid van de burgers niet wil.

Om het representatieve stelsel toch democratisch te kunnen noemen, word er een beroep gedaan op de fictie van het ‘mandaat’. Burgers zouden in verkiezingen een mandaat geven aan het parlement. Dit is schijn, omdat het mandaat in feite afgedwongen is. Er wordt immers nooit aan burgers gevraagd òf zij wel willen mandateren, en zo ja onder welke voorwaarden.

Wat is uw strategie ?

Democratie.Nu wil de invoer van de volkssoevereiniteit realiseren via een ‘drievoudig pad’.

PISTE 1. Invoering van het Bindende Referendum Op Volksinitiatief (BROV)

Hiermee kan de bevolking rechtstreeks wetgevend werk verrichten, ook tégen de wil van de politici in. Met referenda kunnen burgers bovendien zélf dossiers en wetsvoorstellen op de politieke agenda plaatsen.
 

PISTE 2. Samenstelling van het parlement door gelote burgers

In Frankrijk vind je een website met als titel: “Het behoort niet tot de mensen aan de macht om de grenzen van hun eigen bevoegdheden te bepalen. Wij willen een democratische, dus gelote, grondwetgevende vergadering.”

Democratie.Nu ambieert een grondige politieke hervorming, waarbij het voorbereidende wetgevende werk door gelote burgers wordt verricht en niet langer door een parlement van beroepspolitici. Daarna kan een wetsvoorstel aan het volk worden voorgelegd middels een referendum.

PISTE 3. De rechtstreekse verkiezing van de uitvoerende macht (= burgermeester, ministers, regering)

Enkel en alleen wanneer de kiezers zélf over de samenstelling van de regering kunnen beslissen, wordt de particratie ontmanteld.

Dit zijn ambitieuze doelstellingen. Zijn ze realistisch?

Wij gaan progressief te werk. Voor de invoering van het BROV voorzien we tussenstappen.

Stap 1: het opwaarderen van het petitierecht. Democratie.Nu richtte voor de burger de website petitie.be op.

Stap 2: De volgende logische stap bestaat uit het vertrouwd maken van het grote publiek met een ander direct-democratisch instrument, namelijk de gewestelijke volksraadpleging. Democratie.Nu’s meest recente project richt zich op de Gewestelijke Volksraadpleging.

Democratie.Nu diende recentelijk zélf een burgervriendelijk uitvoeringsdecreet in bij het Vlaamse parlement. Omdat Democratie.Nu’s voorstel werd afgewezen, wil de burgerbeweging verder druk uitoefenen via een petitie. Teken de petitie Vlaamse Referenda, Nu!

Stap 3: Het Bindende Referendum Op Volksinitiatief (BROV) afdwingen. Dit is mogelijk, mits een eenvoudige aanpassing (Art. 33) van de grondwet.  Democratie.Nu streeft hiernaar binnen een termijn van vijf à tien jaar.

Welke acties voert u?

Democratie.Nu stelt concrete aanbevelingen voor bestuurlijke vernieuwing voor.

Democratie.Nu gaat geregeld in gesprek met politici. Onlangs nog formuleerde Democratie.Nu een omstandige kritiek op de conceptnota ‘Burgerparticipatie’ van Vlaams parlementslid uit de bestuursmeerderheid Willem-Frederik Schiltz (Open VLD).

Op 28 oktober 2016 lanceerde de Vlaamse overheid haar Groenboek Bestuur. Met dit Groenboek doet ze 30 voorstellen over hoe een vernieuwende overheid er in de toekomst zou kunnen uitzien en waar deze prioritair moet op inzetten. Hiervoor werden er ook een aantal commissies opgericht.

Hoewel de overheid elke burger, organisatie, vereniging en medewerker de kans wil bieden om actief mee na te denken over een vernieuwende Vlaamse overheid, bleek Democratie.Nu niet gewenst op één van de commissiehoorzittingen.

Richt u zich ook tot de gewone burger?

Democratie.Nu informeert en sensibiliseert het grote publiek via workshops, minicongressen en voordrachten. Onze vereniging is Nederladstalig, en dus hoofdzakelijk actief in Vlaanderen.

Het standaardwerk “Directe democratie” van Democratie.Nu is vertaald in negen andere talen.

Democratie.Nu houdt wekelijks (op dinsdagavond om 20.30h – 21.30h) een teleconferentie waar toekomstige (vervolg)acties worden besproken. Alle suggesties en vruchtbare pistes zijn hierbij welkom. Denkt u graag mee? Een pc en een stabiele internetverbinding volstaan om deel te nemen.

Waar komen uw middelen vandaan?

Democratie.Nu is een onafhankelijke en niet-gesubsidieerde vereniging met als ultieme taak het invoeren van de democratie in Vlaanderen en in België.

Democratie.Nu moet dringend professionaliseren en dat kan niet zonder helpende handjes of de nodige financiële injecties. Uw financiële steun is onontbeerlijk. Een gift voor Democratie.Nu is een cadeau voor uzelf, uw kinderen en uw medemens.

Brussel, 1 juli 2017.

Geplaatst op 08/09/2015 in Een betere werking van de democratie, Referendum op volksinitiatief, WijBurgers.

Geen enkel politiek bestel zal goede resultaten garanderen wanneer de regels misbruikt worden voor persoonlijke of partij-politieke doeleinden. Om goede resultaten te geven, zoals in Zwitserland, moeten referenda aan strikte regels beantwoorden. Referenda horen bij een politieke cultuur van meer betrokkenheid vanwege de burgers. Europa heeft de “European Citizens Initiatives” (ECI) ingevoerd. Het zou een goede stap vooruit zijn als België dit systeem zou invoeren.

Eerste minister Tsipras, die het faillissement van het land voelde naderen, riep een referendum bijeen. De Grieken moesten hun mening geven: voor of tegen het besparingsplan dat de Europese instellingen hen oplegden. Over het algemeen wordt niet verwacht dat mensen massaal besparingen willen wanneer hen wordt gevraagd of ze voor of tegen zijn. Toch stemde maar liefst 38,69% voor het besparingsplan!

Uit wat daarna volgde, blijkt echter dat het referendum onnuttig was: de Grieken hadden helemaal geen keus. De optie om uit de eurozone te stappen en de drachme opnieuw in te voeren, werd door dezelfde persoon afgewezen als diegene die het land warm maakte om de spelregels van de eurozone te weigeren!

Is het probleem van het Griekse referendum niet dat de Griekse regering misschien heeft gelogen? Daar waar bedrog en/of onbekwaamheid heersen, daar zal geen enkel politiek systeem een bevredigende oplossing kunnen bieden. Altijd zullen er gewetenloze mensen op deze wereld rondlopen, dat is zeker, maar met welk systeem kunnen we de schade die zij aanrichten het beste inperken? Op de lange termijn is dat ontegensprekelijk de echte democratie.
Het bindend referendum op burgerinitiatief maakt inderdaad een essentieel deel uit van een echte democratie, want zonder is het voor een vrij kleine nomenklatoera gemakkelijk om de macht te grijpen. Daarvan is de particratie het gangbaarste voorbeeld.

In tegenstelling tot dat wat er in Griekenland is gebeurd, moeten een aantal voorwaarden worden gerespecteerd. Alleen zo kan het referendum goede resultaten opleveren. Eén van die voorwaarden is bijzonder belangrijk in het geval van complexe materie: de burger moet kunnen kiezen tussen welbepaalde situaties.

Hun voor of tegen het Europese besparingsprogramma laten kiezen, is niet correct. Wel zou het alternatief voor dat besparingsprogramma in evenveel detail moeten worden voorgesteld. Er is nood aan een instelling die in staat is om de gevolgen van de voorgestelde, politieke maatregelen te kwantificeren. Zulke rol hadden ook de Belgische partijen naar aanleiding van de verkiezingen in 2014 tevergeefs aan het Planbureau willen toewijzen.

In mei 2014 heeft WijBurgers een rondvraag onder de bevolking gehouden waarop 7823 burgers hebben gereageerd. Op de vraag of België bindende referenda op burgerinitiatief moet instellen, reageerden de personen zoals afgebeeld in de grafiek: 50% van de bevolking is voorstander van het bindend referendum en 26% is tegen.

In afwachting kunnen de burgers petities organiseren. Er bestaan zelfs speciale websites waarmee petities gemakkelijk kunnen worden opgestart, zoals de Vlaamse website www.petitie.be. De burgers riskeren echter hun motivatie kwijt te raken door een gebrek aan impact op de korte termijn.

De Europese Unie heeft een opmerkelijke maatregel ingesteld waarmee ze de bevolking de kans wil geven om bepaalde onderwerpen op de politieke agenda te zetten. De zogenaamde “European Citizens Initiatives” (ECI) verplichten de Europese Commissie in principe om een wetgevend project te starten wanneer meer dan één miljoen handtekeningen in een voldoende groot aantal landen werd verzameld.

In praktijk zijn er zo al 51 projecten. Meer dan één derde werd al verworpen vóór de start van de petitie omdat de juridische dienst van de Commissie het voorstel niet onder de bevoegdheden van de Europese Unie vond vallen. Slechts 3 voorstellen konden het vereiste aantal handtekeningen verzamelen, wat aantoont dat het een heuse uitdaging is om de drempel te halen. De drie voorstellen behandelden: water als mensenrecht, het verbod op activiteiten die menselijke embryo’s kunnen schaden en het verbod op dierproeven.

In ieder van de drie gevallen heeft de Europese Commissie echter geweigerd om een wetgevend initiatief te nemen, wat toch enigszins verbaast. Het gebrek aan een wetgevend resultaat heeft blijkbaar activisten van allerlei slag ontmoedigd. Ondertussen zijn er nog maar drie burgerinitiatieven lopend; de hype is duidelijk over.
Wij vinden een parlementaire stemming een strikt minimum, een verplichting die de Europese instellingen moeten nakomen wanneer een burgerinitiatief de kaap van één miljoen handtekeningen heeft bereikt. De parlementaire stemming kent minstens twee voordelen: een openbaar debat en transparantie. De burger heeft inderdaad het recht om de mening van ieder Europarlementslid te kennen. We kunnen het Europese burgerinitiatief als een kleine stap in de richting van ware democratie beschouwen.

Letland heeft een systeem van burgerinitiatieven op nationale schaal ingevoerd. Onze federale wetgever kan er zich alvast door laten inspireren totdat het bindend referendum op burgerinitiatief wordt ingevoerd.

WijBurgers neemt zich politieke neutraliteit voor, op enkele uitzonderingen na zoals beschreven in ons charter. Wij voeren campagne voor een betere democratie en het referendum maakt deel uit van dat programma. Als zodanig is WijBurgers partner van de Vlaamse vzw Democratie.Nu en lid van Democracy International. Later komen wij terug op de argumenten voor of tegen referenda. Wij kunnen alvast verwijzen naar een uitgebreide analyse van Dhr Rudi Dierick, gepubliceerd in 2004.

Geplaatst op 07/10/2014 in Een betere werking van de democratie, Referendum op volksinitiatief.

De 6e Staatshervorming biedt de Gewesten de mogelijkheid om wetgevende initiatieven te nemen op dat terrein en om referenda in te voeren op hun niveau. Nu moet men de Gewesten er ook nog toe brengen dat inderdaad te doen. Er is echter nog geen sprake van een bindend referendum, maar slechts van vrijblijvende raadplegingen. 50% van de burgers wil echter bindende referenda, terwijl 26% er veeleer tegen is. Indien de burgers in België een vorm van directe democratie willen invoeren, die elders zulke goede resultaten oplevert, moeten ze dus de druk verhogen.